Η Στήλη Αρχιερέων και Προκρίτων, στην πλατεία Άρεως της Τρίπολης, φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Πέτρο Ρούμπο. Η Στήλη αποτελεί ουσιαστικά ηρώο των Αρκάδων αγωνιστών, έχει ύψος περίπου 6 μέτρων και είναι κατασκευασμένη από μάρμαρο. Το ηρωικό αυτό πάνθεον των Αρκάδων αναπαρίσταται νοηματικά και συμβολικά στις τέσσερις πλευρές της Στήλης, μέσα από τις λαξευμένες στο μάρμαρο παραστάσεις. Συνεπώς κάθε πλευρά αποτελεί μια ιδιαίτερη ιστορική ενότητα. Στην ολότητά τους, οι τέσσερις παραστάσεις συνθέτουν ένα συμβολικό αφήγημα γύρω από το εθνικό παρελθόν. Ειδικότερα, στην εμπρός όψη αναπαρίσταται το κυρίαρχο γεγονός του 1821 και μνημονεύονται οι πρωταγωνιστές του: Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γρηγόριος Ε΄, Παλαιών Πατρών Γερμανός, όμηροι της πολιορκίας της Τριπολιτσάς.
|
ΑΚΡΙΒΗΣ ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ [ΠΕΡΙΟΧΗ] Πλατεία Άρεως, στην Τρίπολη
|
Κάτω από τα ονόματα αυτά, η εγχάρακτη παράσταση αντλεί τη θεματολογία της από την Άλωση της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821). Η δεξιά πλευρά είναι αφιερωμένη στα επαναστατικά χρόνια 1821-1829 και στους Αρκάδες πολέμαρχους και πολιτικούς. Εφόσον η Επανάσταση και η απελευθέρωση έχουν εδραιωθεί, η εγχάρακτη παράσταση έχει ως κεντρικό θέμα την Ελευθερία, η οποία προσωποποιημένη σε σώμα γυναίκας αναδύεται εν μέσω των επαναστατημένων. Η πίσω όψη της Στήλης είναι αφιερωμένη στην περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας και επιγράφεται «1453-1821», ενώ η παράσταση απεικονίζει ανώτατο πνευματικό ιεράρχη, πιθανότατα τον Παλαιών Πατρών Γερμανό να «υπενθυμίζει» σε ένα πλήθος αγωνιστών, λογίων και απλού λαού το «εθνικό χρέος» της απελευθέρωσης, δείχνοντας με το χέρι του τον ναό της Αγίας Σοφίας στο πάνω δεξί μέρος της παράστασης. Τέλος, η τέταρτη, αριστερή πλευρά είναι αφιερωμένη στην προετοιμασία του Αγώνα και ιδιαίτερα στους Αρκάδες φιλικούς επιγραφόμενη «1814-1821». Ομοίως, η παράστασή της απεικονίζει Φιλικό κατά τη στιγμή του όρκου. Το πλαίσιο ανέγερσης της Στήλης παρουσιάζει υψηλή συμβολική σημασία ενώ, λόγω αυτού, συχνά στις σχετικές πηγές δεν παρατίθενται τα πραγματολογικά στοιχεία οικοδόμησης του μνημείου. Η Στήλη ανεγέρθηκε το 1930 αποτελώντας το πρώτο μνημείο αφιερωμένο στο 1821 στην πόλη της Τρίπολης. Ανεγέρθηκε δε στο πλαίσιο των πανελλήνιων εορτασμών της Εκατονταετηρίδας της Ελληνικής Επανάστασης, που σε τοπικό επίπεδο εκδηλώθηκε με την πανηγυρική μεταφορά των οστών του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη μέσω αμαξοστοιχίας στην Τρίπολη, αφού είχε προηγηθεί η ανακομιδή τους από το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Σύμφωνα με την αρθρογραφία της εποχής, η ιδέα της μεταφοράς των οστών ήταν του Αρκάδα ιστοριοδίφη Τάκη Κανδηλώρου και σχεδιαζόταν αρχικά να συμπέσει με τις εορτές της Άλωσης της Τριπολιτσάς (Πηγή 1). Για την κατασκευή της Στήλης διατέθηκε το ποσό των 170 χιλιάδων δραχμών από την Τοπική Επιτροπή Εορτασμών Εκατονταετηρίδας που είχε συγκροτηθεί (Πηγή 3). Τα οστά του Κολοκοτρώνη εναποτέθηκαν σε ειδική κρύπτη στην πίσω πλευρά της Στήλης Αρχιερέων και Προκρίτων κατά την τελετή αποκαλυπτηρίων του μνημείου στις 12 Οκτωβρίου 1930, από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Από την αρθρογραφία της εποχής προκύπτει ότι υπήρχε από τότε σχέδιο κατασκευής ανδριάντα του Κολοκοτρώνη ενώ η εντοίχιση των οστών στη Στήλη Αρχιερέων και Προκρίτων επιλέχθηκε ως μια λύση με προσωρινό και μεταβατικό χαρακτήρα. Τελικώς, τα οστά του Κολοκοτρώνη παρέμειναν εκεί έως τον Σεπτέμβριο του 1993, οπότε και μεταφέρθηκαν στη βάση του έφιππου ανδριάντα του Κολοκοτρώνη, στο κέντρο της Πλατείας Άρεως. Σύμφωνα με κάποιες πηγές και προφορικές μαρτυρίες, κατά το έτος 1943 τα οστά συλήθηκαν από στρατιώτη των δυνάμεων Κατοχής, αλλά περισυλλέχθηκαν και διασώθηκαν από τον τότε δήμαρχο Τρίπολης Ιωάννη Τσουτσάνη (Πηγή 15).
ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ
|
|
Εμπρός Όψη
1821 /// ΘΕΟΔΩΡΟΣ Κ. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ // ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε΄ / ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ // ΟΜΗΡΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ / ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΝΑΥΠΛΙΑΣ / ΓΕΡΜΑΝΟΣ >> ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ / ΔΑΝΙΗΛ >> ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ / ΚΥΡΙΛΛΟΣ >> ΚΟΡΙΝΘΟΥ / ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ / ΦΙΛΟΘΕΟΣ >> ΔΗΜΗΤΣΑΝΗΣ / ΦΙΛΑΡΕΤΟΣ >> ΩΛΕΝΗΣ / ΙΩΣΗΦ >> ΑΝΔΡΟΥΣΗΣ / ΠΑΠΑΛΕΞΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΣ ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΗΣ / ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΜΕΛΕΤΟΠΟΥΛΟΣ / ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ / ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ / ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΕΡΡΟΥΚΑΣ / ΠΑΝΑΓΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ / ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΙΛΑΕΤΗΣ / ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΑΡΑΠΑΤΑΣ / ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΜΑΡΑΣ / ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΚΟΠΑΝΙΤΣΑΣ / ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΟΣ / ΑΝΑΣΤ. ΠΕΤΡ. ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ / ΣΩΤΗΡΑΚΗΣ ΝΟΤΑΡΑΣ / ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΑΜΟΓΔΑΡΤΗΣ / ΙΩΣΗΦ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ ΠΡΩΤΟΣΥΓΓΕΛΟΣ
Δεξιά πλάγια όψη
1821-1829 /// ΑΡΚΑΔΕΣ ΠΟΛΕΜΑΡΧΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ /1821-1829//ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΒΡΕΣΘΕΝΗΣ/ΙΩΣΗΦ ΑΝΔΡΟΥΣΗΣ / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ /ΚΑΝΕΛΟΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ / ΓΕΝΝΑΙΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ / ΡΗΓΑΣ ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ / ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΛΑΠΟΥΤΑΣ / ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΠΟΥΛΟΣ / ΣΤΑΙΚΟΣ ΣΤΑΙΚΟΠΟΥΛΟΣ / ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΑΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΣ /// Α ΤΑΞΙΣ ΕΚΔΟΥΛΕΥΣΕΩΝ 1827 // ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ / ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ / ΠΑΝΑΓ. ΚΑΙ ΑΝΑΓΝ. ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ / ΦΩΤΙΟΣ ΗΛΙΑΔΗΣ / ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ / ΠΑΝΟΣ Θ. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ / ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΟΣ / ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΣ / ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ ΠΛΑΠΟΥΤΑΣ / ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΠΗΛΙΑΔΗΣ / ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΙ ΣΠΥΡ. ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ / ΠΑΝΟΣ ΣΑΡΗΓΙΑΝΝΗΣ / ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΧΡΗΣΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ /// Β ΤΑΞΙΣ ΕΚΔΟΥΛΕΥΣΕΩΝ // ΝΑΥΤΙΚΟΙ ΑΡΚΑΔΕΣ // ΙΩΑΝΝΗΣ ΘΕΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ΠΥΡΠΟΛΗΤΗΣ / ΑΡΓΥΡΙΟΣ ΣΤΕΜΝΙΤΣΙΩΤΗΣ ΠΛΟΙΑΡΧΟΣ
Πίσω Όψη, άνω μέρος
1453-1821/// ΑΡΧΗΓΟΙ ΑΡΚΑΔΩΝ ΕΠΙ ΠΟΡΘΗΤΟΥ // ΣΓΟΥΡΟΜΑΛΛΗΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ / ΠΕΤΡΟΣ ΜΠΟΥΑΣ // ΑΡΚΑΔΕΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΑΙ // ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Α ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 1472-1490 / ΙΩΑΚΕΙΜ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ 1530-1557 / ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ 1534-1579 / ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ Δ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ 1579-1608 / ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ 1608-1645 / ΠΑΙΣΙΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ 1645-1661 / ΚΥΡΙΛΛΟΣ Ε ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 1748-1757 /// ΓΕΝΑΙΑ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΩΝ // ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ 1500 – ΓΕΝΝΑΙΟΣ 1868/ ΑΝΑΝΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΑΣ 1767 /// ΑΡΚΑΔΕΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΑΡΜΑΤΟΛΩΝ 1786-1806 /// ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΙ ΜΟΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ 963-1770 // ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΙ ΣΧΟΛΩΝ / ΔΗΜΗΤΣΑΝΗΣ ΒΥΤΙΝΗΣ ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ ΑΣΤΡΟΥΣ // Ι ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ Ο ΜΟΡΟΓΙΑΝΝΗΣ
Πίσω όψη, κάτω μέρος
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ 1770-1843 (έχει επικαλυφθεί με μάρμαρο, ήταν η παλαιά θυρίδα των οστών )
Αριστερή πλάγια όψη
1814-1821 /// ΗΕΑ / ΗΘΣ /// ΑΡΚΑΔΕΣ ΦΙΛΙΚΟΙ // ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΕΚΕΡΗΣ / ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ /ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΕΒΕΝΤΗΣ / ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΕΚΕΡΗΣ / ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΡΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ / ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΕΛΟΠΙΔΑΣ / ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΚΟΝΔΑΚΗΣ / ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ / ΙΕΡΟΘΕΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ / ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡΒΑΛΗΣ
ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
|
|
Πληροφοριακά στοιχεία αρχειακών φωτογραφιών μνημείου
Πομπή λάρνακας των οστών του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη σε δρόμους και πλατείες της Τρίπολης καθώς και μετά τη δοξολογία στον Ι.Ν. Αγίου Βασιλείου, 10-12 Οκτωβρίου 1930, Ιδιωτική Συλλογή Στέλιου Θεοδωρόπουλου.
ΛΟΙΠΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΡΧΕΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ / ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. «Αι προετοιμασίαι των εν Αθήναις Αρκάδων δια τας εορτάς», εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 6/7/1930, σ. 1.
2. Οι εν Αθήναις και Πειραιεί Αρκάδες», εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 13/7/1930, σ. 1.
3. «Αι προετοιμασίαι των εν Αθήναις Αρκάδων δια τας εορτάς», εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 3/8/1930, σ. 1.
4. «Αι προετοιμασίαι των εν Αθήναις Αρκάδων δια τας εορτάς», εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 31/8/1930, σ. 1.
5. «Χωρήσατε άνευ του Δημοτικού άρχοντος. Το γεγονός της Αλώσεως ανήκει εις την Ελλάδα και όχι εις την Πόλιν», εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 24/8/1930, σ. 1.
6. «Νέαι ενέργειαι των εν Αθήναις Αρκάδων δια τας εορτάς» εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 7/9/1930, σ. 1.
7. «Αι ενέργεαι της Αρκαδικής Ενώσεως δια τας εορτάς της εκατονταετηρίδος», εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 14/9/1930, σ. 1-2.
8. «Η αναβολή των εορτών της Αλώσεως», εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 21/9/1930, σ. 1.
9. «Και πάλιν…», εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 28/9/1930, σ. 1.
10. «Αι εορταί της Ανεξαρτησίας μας. Πρόγραμμα εορτών Τριπόλει, Δημητσάνη», εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 5/10/1930, σ. 2.
11. «Αι μεγαλοπρεπέσταται εορταί της εκατονταετηρίδος εν Αρκαδία», εφ. Εθνική Ιδέα (Τρίπολη), 19/10/1930, σ. 1-2.
12. «Ανακοίνωση υπ’αρ. 16376 ε.ε. εγγράφου του Νομάρχη Αρκαδίας για την παραλαβή των οστών του Κολοκοτρώνη», Πρακτικά Συνεδριάσεων Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Τρίπολης τ. 7/8/1930-31/8/1931
13. Απόφαση Δημ.Συμβ. αρ. 164 12/7/1971, «Περί τοποθετήσεως 4 φωτιστικών λαμπτήρων εις Μνημείον Αρχιερέων – προκρίτων», Βιβλίο αποφάσεων Δημοτικού Συμβουλίου Τρίπολης 1970-1971.
14. Απόφαση Δημ.Συμβ. αρ. 265 6/11/1985 «Διαγραφή επιγραφών από το μνημείο στο πάρκο των φιλοδένδρων και ξύλωμα αγκυλωτών σταυρών στο Μνημείο των Ηρώων», Βιβλίο αποφάσεων Δημοτικού Συμβουλίου Τρίπολης 1985.
15. Αλέξανδρου Μητροπολίτου Μαντινείας και Κυνουρία, Ο Μητροπολιτικός Ιερός Ναός του Αγίου Βασιλείου Τριπόλεως, Ιερά Μητρόπολης Μαντινείας και Κυνουρίας, Τρίπολη 2016, κεφ. «Η μεταφορά στην Τρίπολι των οστών του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη», σ.353-356.
16. Αρχείο ΕΡΤ, Μεταφορά οστών Κολοκοτρώνη από την Αθήνα στην Τρίπολη , 1930 https://archive.ert.gr/17303/, https://archive.ert.gr/17304/, https://archive.ert.gr/17305/
17. Γριτσόπουλος Αναστάσιος, Ιστορία της Τριπολιτσάς, τ. Α΄, Αθήνα 1972.
18. Γριτσόπουλος Αναστάσιος, Ιστορία της Τριπολιτσάς, τ. Β΄, Αθήνα 1976.
19. Τριανταφύλλου Χρήστος, «Γιορτάζοντας την ‘’Εκατονταετηρίδα της Ελληνικής Παλιγγενεσίας’’ (1930)», Ενθέματα Κυριακάτικης Αυγής, 23/3/2013.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
end faq